consumer protection Archives - Rednet Technologies

UTAJUAJE KAMA KIFAA CHAKO (SIMU/COMPUTER) KIMEDUKULIWA?

Jun 4, 2020 by Faustine 0 Comments computer systems, consumer protection, cyber crime, cyber security, faida za mitandao, huduma mtandaoni, malwares, privacy, security, udukuzi, ulinzi wa taarifa, umuhimu wa mitandao, umuhimu wa teknolojia

Katika makala iliopita kuhusu Kwanini Usalama wa Kimtandao ni muhimu kwako? Mdau mmoja aliuliza, “Sasa nitajuaje kama computer yangu imedukuliwa?” Sasa leo hii nitakujuza dalili 10 muhimu za kutambua kama kifaa chako (simu/computer) kimedukuliwa, utajuaje? Dalili ya 7 itakushangaza sana. Fuatana nami mpaka mwisho wa makala hii katika utajuaje kama kifaa chako (simu/computer) kimedukuliwa? Makinika..

Ngoja nikupe kisa: Mama mmoja alikiri kuwa mumewe alikua akifuatilia nyendo zake na jumbe za kwenye simu kwa kutumia App maalum iliyopandikiza kwenye simu hio. Alipogundua hakulifurahia jambo hilo na kuamua kuripoti polisi kwa kuingiliwa haki yake ya faragha (invasion of privacy) kwa mujibu wa sheria kabla mumewe huyo hajachukuliwa hatua stahiki. Ni kosa la jinai kuingilia faragha ya mtu katika mtandao au mawasiliano pasi na idhini yake. (SHERIA YA MAKOSA YA MTANDAO, 2015).

Kwa sasa duniani kunaongezeka matishio ya kimtandao yakihusisha matumizi ya programu halifu za computer (malwares) na kufanya usalama wa kimtandao kuwa katika hali tete kila uchwao. Hata hivyo, watu lazima watumie huduma za internet licha ya matishio hayo. Sasa itakuaje? utajuaje kama kifaa chako (simu/computer) kimedukuliwa?

Sasa kupambana na hali hio, programu nyingi za kuzuia uhalifu wa kimtandao (antimalware programs) zimekuwa zikitumika kufuatilia utendaji wa vifaa zikiitwa HEURISTICS ili kuhakikisha zinapambana na uhalifu wowote mpya. Lakini, uhalifu mbaya zaidi hufanyika pale kifaa kinapoangukia katika mikono ya mhalifu ambapo anaweza kuhamisha/kubadili taarifa ili uhalifu utendeke katika mfumo mwingine nje ya kifaa bila ufahamu wako. Hivyo njia bora ya kudhibiti hili ni kuhakikisha kifaa chako kipo salama katika uangalizi wako muda wote. Hizi hapa dalili 10 muhimu za kutambua kama kifaa chako (simu/computer) kimedukuliwa, utajuaje? Twende kazi..

Sasa Tuzione Dalili za kukijua Kifaa (simu/computer) kilichodukuliwa:

1. Kutokea kwa Ujumbe wenye Tishio la Kutaka Pesa (Ransomware Message): Kama kuna ujumbe ambao hakuna mtu anautaka kuupata katika kifaa chake ni huu wa kutokea kwa ujumbe au Video ghafla katika kioo cha kifaa ukimtaka kutoa kiasi cha pesa ili kutodhuru/kurudisha data zake ambazo tayari zimedukuliwa bila yeye kujua. Kufahamu zaidi kuhusu shambulizi hili la ransomware tafadhali fuatilia makala hii hapa chini

YAFAHAMU MASHAMBULIZI YA KIMTANDAO (CYBER ATTACKS) NA ATHARI ZAKE KATIKA BIASHARA/KAMPUNI YAKO:

2. Kutokea kwa Browser Toolbars usizozihitaji: Imeshawahi kukutokea unafungua browser yako ukashangaa inafunguka ikiwa na vitufe/tabs/bookmarks ambazo hujawahi kuziona kabla. Hio ni ishara kwamba kunazo malwares zimepandikizwa katika kifaa chako ambazo tayari zimeanza kufanya kazi..

3. Matafuto na machanguo unayofanya katika Internet yanaelekezwa/redirected katika tovuti usizozitambua: Umeshawahi kuona pale unajaribu kutafuta kitu (mf. gari) ukashangaa unapelekwa kwenye tovuti kuhusu urembo wa nywele. Hii ni njia moja wadukuzi huitumia ili kupata clicks za matangazo na kujipatia pesa, japokuwa njia hii haiathiri sana utendaji wa kifaa chako licha ya kusababisha usumbufu katika matumizi ya huduma za internet.

4. Unapata Matangazo sumbufu ya ghafla ghafla (Pop-ups): Hii ishara maarufu sana pale kifaa chako (simu/computer) kinapokuwa kimedukuliwa.

Matangazo (pop-ups) kutoka tovuti usizozifahamu zinakuja ghafla katika kioo chako bila ya kuziamuru na kusababisha usumbufu. Ukiona hivi ujue kifaa chako kimeathirika tayari na malwares.

•Hakikisha unaziondoa toolbars zote usizozifaham katika browser yako mara tu unapozigundua.

5. Nywila/Password yako haifanyi kazi tena: Hii inawatokea watu wengi sana hasa watumiaji wa mitandao ya kijamii na kupotea/kuibiwa kwa akaunti zao zenye wafuasi wengi, maudhui na kumbukumbu muhimu hivyo kupelekea kuharibika kwa biashara, wawekezaji, hadhi ya mtu katika jamii na usalama binafsi.

•Hakikisha akaunti zako zina uthibitisho zaidi ya mmoja kwa kutumia email au namba ya simu, ili isiwezekane kubadili Nywila pasi na kuthibitisha kupitia email au namba yako ya simu. Hii ni njia salama zaidi.

6. Umegundua kuna programu zimepandikizwa katika kifaa bila ya ufahamu wako: Programu hizi mara nyingi huwekwa ili kufuatilia nyendo zako mtandaoni (unawasiliana na nani, uko wapi, nywila zako za benki, mpesa, tigopesa nk) na unaweza kuziona katika Control Panel ya computer yako(kipengele cha Programs) au kwenye simu katika mkusanyiko wa Apps zako.

•Hakikisha simu/computer yako ina programu zile tu umethibitisha ziwepo ndani ya kifaa chako. Vinginevyo, fanya usafi(futa) wa ndani wa kifaa chako mara kwa mara.

7. Kipanya(Mouse pointer) inapotembea yenyewe na kufanya uchaguzi wa programu na mambo mengine bila ushiriki wako: Isipokuwa tu computer yako imepata hitilafu ya vifaa (hardware problems) au pale inapofanyika shughuli maalum katika mtandao kwa kushirikisha kifaa zaidi ya kimoja kupitia programu mf. Teamviewer ambapo unaweza kutumia kipanya cha computer yako katika computer nyingine (ambalo jambo hili ni halali kisheria na huitwa Ethical Hacking), vinginevyo mouse yako inapofanya shughuli zake pasi na ushiriki wako jua hapo kifaa chako kipo mikononi mwa wadukuzi.

Hapa dhumuni kubwa ni kuiba taarifa/fedha kutoka kwenye kifaa chako, hivyo kuwa makini na hakikisha unapozima kifaa chako zima internet/chomoa na waya wa ethernet (kama inatumia waya wa internet) kisha toa taarifa kwa wataalam wa mitandao au mamlaka za serikali. Katika tukio hili unahitaji msaada wa kitaalam ili kuhakikisha shambukizi kama hili haliji kukutokea tena. Usidharau.

8. Antivirus, Task Manager na Registry Editor za kwenye kifaa chako hazifanyi kazi, zimezimwa au zipo slow: Ukiona Antivirus yako ipo OFF wakati hukuwahi kuizima, Task manager/Registry Editor haifunguki (au inafunguka na kufunga gafla), jua hii inaweza kuwa dalili ya kifaa kuwa hatarini.

•Katika tishio hili fanya Complete restoration ya kifaa chako, kwa kuwa mpaka kufikia hatua hio hujui madhara yamefikia kiwango gani.

9. Akaunti zako kifedha ulizoziunga mtandaoni Hazina/zimepungua Pesa: Wadukuzi mara nyingi hujaribu kuiba pesa katika akaunti za watu zinazotumia huduma za internet mtandaoni. Hii hutokea pale wadukuzi wanapopandikiza malwares katika kifaa chako bila ya wewe kujua kwa kupitia picha, link au email (PHISHING ATTACK). Na hivyo kupata taarifa mbalimbali kuhusu akaunti za benki, hivyo kurahisisha uhalifu wao.

•Kujiepusha na kadhia hii, hakikisha umewasha alerts/notifications kwa kila muamala unaofanyika kuzidi kiasi fulani (threshold amount) ambapo alert hio itatumwa kwa SMS au email kuthibitisha kabla muamala haujafanyika. Hii ni muhimu sana, wasiliana na mtoa huduma wako(bank, mitandao ya simu nk).

10. Taarifa zako za siri zinapovuja bila ya idhini yako: Hakuna kitu kitakuthibitishia kuwa kifaa chako kimedukuliwa kama pale unaona taarifa nyeti za kampuni/biashara yako zimesambaa mitandaoni au kwa watu wasiostahili kuzipata. Kadhia hii ni hatari sana katika utendaji.

•Hakikisha umethibitisha jambo hilo, kisha taarifu uongozi wa kampuni haswa kitengo cha sheria, kisha fuata utaratibu wa kitaalamu katika kupambana na madhara ya shambulio hilo ili lisije kutokea tena.

NOTE: Siku zote kinga ni bora kuliko Tiba. Hakikisha unatumia njia zaidi ya moja, mfano (two steps verification method) kuhakikisha vifaa vyako vinabaki kuwa salama muda wote. Njia za kujikinga dhidi ya mashambulizi ya kimtandao tayari tumezielezea hapo juu na katika makala zetu zingine kupitia tovuti yetu maridhawa ya http://rednet.co.tz

Pia kuna makala hizi hapa ambazo zitakusaida kuimarisha biashara yako kiuchumi katika kuimarisha Usalama wako uwapo katika mitandao. Cha kufanya, gusa link kisha makinika:

Hizi hapa ndio dalili 10 muhimu za utajuaje kama kifaa chako (simu/computer) kimedukuliwa? Majibu tayari unayo. Ungependa kuuliza swali au kuongezea? tafadhali tuandikie katika comment hapo chini au njoo whatsapp kupitia kitufe cha whatsapp kilichopo katika ukurasa huu.

Je umependezwa na makala yetu hii ya leo?

Unataka kufanya malipo kwa huduma zetu bila kuhofia makato ya miamala?

Sasa tumekuletea huduma ya LIPA NAMBA ya M-PESA (TILL NUMBER) – 5432715 ambapo unaweza kututumia TIP ya kutupongeza kwa kazi nzuri au Kulipia huduma unazozipata kutoka kwetu BILA MAKATO ya miamala.Tumia LIPA NAMBA yetu muda wowote yaani 24/7.

Kwanini uwe na website ya biashara yako?

Business Updates, Economic Updates

USAFIRISHAJI NA MIUNDOMBINU KATIKA USTAWI WA BIASHARA AFRIKA

Mtandao wa usafiri kwa njia ya nchi kavu barani Africa unajumuisha barabara na reli ambapo kwa wastani umechukua kilomita 6.2 kwa kila eneo la kilomita za mraba 100. Zaidi ya 60% ya mtandao mzima wa barabara haijatengenezwa kwa kiwango cha lami. Zaidi, pungufu ya 40% ya barabara za lami ndizo zilizo kwenye hali nzuri ya kupitika muda wowote. Sasa sekta hii ya usafirishaji na miundombinu katika ustawi wa biashara Afrika inatoa matumaini gani?

Mtandao wa njia za reli umeundwa kwa njia moja (single-track lines) ambazo huanzia maeneo bandarini kuelekea maeneo mbali mbali ya nchi/bara zikijumuisha viungio vichache tu njiani kuunga njia moja ya reli na nyingine (inter-linkages). Muundo huu wa reli zilizopo barani Afrika uliundwa nyakati za ukoloni na tangu wakati huo, ni marekebisho machache tu yameweza kufanyika ili kuwezesha treni ndefu zaidi zinazotumia dizeli kupita ambapo treni nyingi kati ya hizo hazitumiki tena kwa sasa.

Tukiangazia eneo la bandari, chini ya 50% tu ya matumizi ya bandari hutumika ikiwa ni pungufu ya mahitaji sahihi ya bandari hizo, jambo ambalo huchochewa na ucheleweshwaji wa mizigo na taratibu za forodha. Hali kadhalika, Afrika ndio inaongoza duniani katika ukuaji wa sekta ya viwanja vya ndege haswa kufuatia kuazishwa kwa soko huru lililoanzishwa baada ya makubaliano ya YD (Yamoussoukro Decision) yaliyofanyika mwezi November, 1999. Hii ni kwa mujibu wa ripoti ya Umoja wa Afrika AU iliyotolewa mwaka 2014.

USAFIRISHAJI BARANI aFRIKA.
Usafirishaji na miundombinu katika ustawi wa biashara Afrika.

Sasa changamoto; Je, sekta hii ya Usafirishaji na Miundombinu inaathiri vipi ukuaji wa biashara barani Africa? Na je, matumizi ya Teknolojia yana mchango gani katika kuboresha sekta hii ili kuinua biashara?

Kutokana na hali duni ya miundombinu na huduma za usafirishaji, gharama za kusafiri barani Afrika ni kati ya gharama ghali zaidi duniani, jambo ambalo linadhoofisha ushindani wa kibiashara katika masoko yote, ya ndani ya nchi na yale ya kimataifa.

Ripoti ya Tume inayoshughulikia Uchumi barani Afrika (ECA) imetaja kwamba nchi zisizo na bandari (landlocked countries) gharama za usafiri zinaweza kufikia robo tatu ya thamani ya bidhaa inayosafirishwa. Kwa mfano kusafirisha gari kutoka Japan mpaka Abijdan nchini Ivory Coast hugharimu US $1,500. Lakini kusafirisha gari hilo hilo kutoka kutoka jijini Abidjan hadi Addis Ababa hugharimu US $5,000. Kufahamu zaidi kuhusu mchango wa Teknolojia katika sekta ya usafirishaji na uchukuzi kupitia link hii hapa yenye kichwa “MAPINDUZI YA KITEKNOLOJIA KATIKA SEKTA YA USAFIRISHAJI NA UCHUKUZI“. Ukimaliza hapo tuendelee na mada yetu ya leo.

Changamoto za Usafirishaji barani Africa.
Usafirishaji na miundombinu katika ustawi wa biashara Afrika.

Gharama za usafirishaji zimetajwa kusababishwa na viwango vikubwa vya forodha, tozo za ucheleweshwaji, hasara zitokanazo na ajali pamoja na ukosekanaji wa fursa. Changamoto hizi huchagizwa zaidi na uduni wa miundombinu ya kiuchukuzi pamoja na huduma zinazotokana na nyanja hiyo.

Nayo programu ya maendeleo ya miundombinu barani Afrika (PIDA) katika ripoti yake imeainisha kwamba gharama za kiuchumi zinazosababishwa na changamoto za usafirishaji katika Mtandao wa Miundombinu ya Usafirishaji barani Afrika (ARTIN) zinazidi US $170 bilioni kwa mwaka kufikia mwaka 2014.

Changamoto hizo zimetajwa kusababishwa na;

•Kutokuwa na utendaji wa taratibu za kuwezesha biashara katika majukwaa ya ARTIN (kujumuisha bandari na vituo vya mipakani).

•Sera za nyanja ya usafirishaji ambazo zinapelekea kudhoofika na kuongezeka kwa gharama za usafirshaji kwa njia ya barabara pamoja na viwango duni vya barabara katika nchi nyingi barani Afrika.

• Sera za kiuchumi zinazozuia utendaji mzuri pamoja na utanuzi wa mifumo ya reli.

• Nyanja ya usafiri wa anga na Sera za kiuchumi zinazozuia uanzishwaji wa vituo vya anga vya kikanda, jambo linalotajwa kusababisha kuongezeka kwa gharama za usafiri huo.

Kufuatia changamoto hizo, Je, teknolojia ina mchango gani katika kuimarisha biashara na kupunguza gharama za uendeshaji?

Teknolojia ya Habari na Mawasiliano (ICT) inaendelea kuwa nguzo muhimu katika kuelekea mapinduzi ya nyanja zote za kiuchumi. (Yaani tutaendelea kuwa juu kileleni😁). Mapinduzi katika matumizi ya simu kutoka simu za mezani mpaka simu za rununu (smartphones), huduma za kifedha kielektroniki (fintech), biashara za kielectroniki (ecommerce) na kadhalika vimekuwa sehemu muhimu sana katika kurahisisha utendaji wa kibiashara katika sekta ya miundombinu na usafirishaji.

Benki ya Dunia (WorldBank) inaripoti kwamba ubunifu wa kiteknolojia umewezesha sana muingiliano wa kibiashara kwa kuzingatia ongezeko la watumiaji wa Intaneti huduma za simu. Kipimo cha wiani (density) katika matumizi ya huduma za intaneti kwa kila watu 100 waliopo eneo la Kusini mwa jangwa la Sahara, ni watu 17 tu ndio wameonekana kuwa watumiaji wa intaneti katika mwaka 2015.

website inasaidia vipi kuimarisha biashara yako?
Usafirishaji na miundombinu katika ustawi wa biashara Afrika

Utafiti huo unakolezwa wino na shirika la kimataifa linalodhibiti mawasiliano ya simu GSMA ambapo kwenye ripoti yake ya mwaka 2018 limeangazia kwamba, eneo la kusini mwa jangwa la Sahara lilikua na kasi ya kupenya kwa matumizi ya simu ya 44% kufikia mwishoni mwa mwaka 2017 kukiwa na watumiaji takriban 444 milioni sawa na 9% ya watumiaji wote wa simu duniani. Vile vile katika kipindi cha mwaka 2017-2022 watumiaji wa simu katika eneo hilo wataongezeka katika kiwango cha CAGR cha 4.8% ambayo ni zaidi ya mara mbili ya kiwango cha ongezeko kwa dunia nzima katika kipindi hicho hicho. Pia kasi ya kupenya kwa matumizi ya simu inatajwa kufikia 50% kufikia mwishoni mwa 2023 na 52% mpaka mwaka 2025.

Kufuatia uchunguzi huo, sekta ya usafirishaji na miundombinu katika ustawi wa biashara barani Afrika inatajwa kuongezewa nguvu na maboresho zaidi ili kuendana na kasi hio ya ukuaji katika ICT. Matumizi ya GPS katika usafiri wa taxi yamerahisisha zaidi gharama na muda wa kutoka sehemu moja na nyingine, huku maboresho ya miundombinu kama barabara na viwanja vya ndege yakichagiza kasi ya sekta hio.

Zaidi, mtandao wa huduma za Posta na EMS unajumuisha takriban ofisi 30,000 barani ambazo ni muhimu katika kuwezesha e-commerce trade. Kwa kuliona hilo kampuni kama DHL zimejitosa kuhakikisha teknolojia inabadili huduma za posta kuwa rahisi zaidi.

Mfanyabiashara, umejiandaa vipi na jambo hili?

Je umependezwa na makala yetu hii ya leo kuhusu usafirishaji na miundombinu katika ustawi wa biashara Afrika?